Ölçek Türleri ve Ölçüt türleri konusunu bilmemiz diğer konuları anlamamız için oldukça önemlidir. Konu için gereken ön bilgiler şunlardır.
Ölçek nedir? Ölçek, Ölçme sırasında kullanılan araca verilen addır. Birim ise ölçme aracının en küçük parçasına verilen addır. Şimdi konumuza başlayabiliriz.
Ölçek türleri
Ölçek: Ölçme işlemi yorumlanırken uyulması gereken kurallardır.
Sınıflama Ölçeği
- En basit olan ölçektir.
- Varlıkların bir özelliğine bakarak ortak olanları gruplamaktır.
Örnek: Cinsiyete göre, ten rengine göre
- Sıfır noktası yoktur.
- matematiksel işlemler yapılamaz
Özellikleri
Geçişlilik: İki farklı ölçme işleminden üçüncüsüne geçiş yapılabilmesidir.
A=B, B=A,
A=C
Simetriklik: İki taraf aynıdır. Simetrik olan tek ölçek türüdür.
İstatistiksel işlemler yapılabilir: Mod, Frekans, Yüzdelik dilimleri
Sıralama Ölçeği
- Bir özelliğin sahip olunma düzeyine göre azdan çoğa olan veya çoktan aza doğru dizilmesidir.
Örnek: En başarılı 1.,2. ve 3.
- Sıfır yoktur
- Başlangıç noktası vardır ve birdir. Birden başlar
- Birimler arası mesafe bilinemez Bu nedenle matematiksel işlemler yapılamaz.
Özellikleri
- Geçişlilik vardır
a >b, b>c= a>c
- Asimetriklik vardır. Yani simetrik değildir
- İstatistiksel işlemler yapılabilir: Frekans, Yüzdelik İşlemleri + Medyan
Eşit Aralıklı Ölçek
- Yapılan ölçme işlemlerinde yapay sıfır kullanılarak elde edilen ölçektir.
- Matematik işlemlerden toplama ve çıkarma yapılabilir.
- Çarpma ve bölme yapılamaz. Yapay sıfır kullanıldığı için çarpma ve bölme yapılamaz.
- İstatistiksel işlemler den mod, frekans, yüzdelik, medyan, aritmetik ortalama, standart sapma, varyans, ranj, z ve t puanları ölçülebilir.
Eşit Oranlı Ölçek
- Yapılan ölçme işlemlerinin doğal 0 kullanılarak elde edilmesidir.
- Matematiksel işlemler toplama çıkarma çarpma bölme ile yapılabilir.
- Tüm istatistiksel işlemler yapılabilir.
Ölçüt
Değerlendirme sürecine aittir
Ölçme sonuçları hakkında karar alınırken uyulması gereken kurallardır.
En önemli özelliği: ölçme işlemi ile aynı Birimden olmalıdır.
En önemli faydası: Değerlendirme işlemini belirsizlikten kurtarır.
Ölçüt Türleri
1. Mutlak Ölçüt
Öğrenci sınava girmeden önce hangi performans sergileyerek başarılı olacağını biliyorsa kullanılır.
Kesindir, nettir ve değiştirilemez.
Ne zaman kullanılır?
Hedef davranışların ölçümü, geçme puanı belirlenirken vs.
2. Bağıl Ölçüt
Öğrenci sınava girmeden önce hangi performansı sergileyerek başarılı olacağını bilmiyor ise ve öğrenci başarısı içinde bulunulan gruba bağlı ise kullanılır.
Ne zaman kullanılır?
Çan eğrisi, kontenjan, yeteneğin belirlenmesi vs.
Ölçek Türleri ve Ölçüt Türleri konusu burda sona ermiştir.
Ölçme ve değerlendirmede temel kavramlar için: Ölçme Ölçüm ve Temel Kavramlar
